Diagnoza funkcjonowania człowieka w sytuacjach trudnych za pomocą SDP – system

Zakres badania psychologicznego został opisany w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 8.07.2014 r. w sprawie badań psychologicznych osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, kierowców oraz osób wykonujących pracę na stanowisku kierowcy.

Jak czytamy w Rozporządzeniu: W zakresie oceny osobowości uprawniony psycholog dobiera narzędzia i techniki diagnostyczne pozwalające ustalić dojrzałość społeczną (rozumienie norm, samokontrola, przystosowanie) oraz dojrzałość emocjonalną (radzenie sobie w sytuacjach trudnych, zrównoważenie emocjonalne i jego wpływ na ryzyko dezorganizacji zachowania). Dotychczas psychologowie korzystali z tradycyjnych metod, a wśród nich popularne kwestionariusze i inwentarze jak CISS, IVE, czy STAI.

Badanie funkcjonowania w sytuacjach trudnych przy pomocy SDP – system

SDP – system również posiada narzędzia dedykowane do badania dojrzałości społecznej oraz dojrzałości emocjonalnej. Kwestionariusze, które spotkacie Państwo w aplikacji są narzędziami autorskimi, ale system posiada również znane narzędzia typu “papier-ołówek” zaimplementowane do wersji komputerowej. Tworzą one pokaźnych rozmiarów moduł, który można określić jako badający “zachowanie i emocje”. Dla psychologów transportu moduł ten będzie kojarzony z wymogami dot. “zakresu oceny osobowości”. Klient, kupujący urządzenie wraz z oprogramowaniem otrzymuje w standardzie kilkanaście narzędzi przeznaczonych do diagnozowania funkcjonowania osoby badanej w zakresie cech temperamentalnych i osobowościowych. Poniżej przedstawiona i opisana jest część z nich.

• Mapa Problemów Afektywnych (MPA-14). Kwestionariusz oparto na koncepcji Thomasa Achenbacha (1966; Achenbach i in. 2002; Achenbach i in. 2016) i jego modelu taksonomii zaburzeń emocjonalnych i behawioralnych. Model opiera się na dwóch głównych wymiarach: internalizacji i eksternalizacji. MPA-14 jest narzędziem badawczym przeznaczonym do oceny problemów afektywnych młodzieży i osób dorosłych. Składa się z 14 twierdzeń, które opisują najczęstsze trudności, z jakimi ludzie zwracają się po pomoc do specjalisty, gdy nie radzą sobie z nadmiarem negatywnych emocji.
• Skala Wrażliwości emocjonalnej (N-12). Narzędzie oparto na pojęciu reaktywności emocjonalnej wprowadzonym przez Strelaua (Cyniak-Cieciura i in., 2016), który ujmuje jako cechę temperamentu odzwierciedlającą szybkość i intensywność reakcji emocjonalnych na bodźce zewnętrzne i wewnętrzne.
• Ocena Sytuacji Drogowych (OSD-14). Kwestionariusz oparto na teorii świadomości sytuacyjnej (Petersen i in., 2019), definiowanej jako postrzeganie i rozumienie informacji umożliwiających jednostce planowanie przyszłych kierunków działania, niezbędnych do reagowania na dynamiczne wymagania środowiska. Metoda OSD-14 składa się z opisu 14 sytuacji drogowych, a osoba badana ocenia stopień niebezpieczeństwa (ryzyka wypadku) na 5-stopniowej skali.
• Skala do oceny pomiaru prężności (SPP-18). Według teorii Ogińskiej-Bulik i Juczyńskiego (2011), prężność jest procesem psychologicznym, który obejmuje zarówno zdolności jednostki do radzenia sobie z trudnościami i stresami, jak i jej pozytywne adaptacje oraz rozwój w wyniku doświadczania przeciwności życiowych. Prężność jest traktowana jako osobista cecha, która może być mierzalna i związana z innymi cechami jednostki, takimi jak temperament, osobowość, umiejętności społeczne czy wsparcie społeczne. Osoby posiadające wysoką dyspozycję prężności są postrzegane jako mające większą odporność na stres, lepsze radzenie sobie w trudnych sytuacjach oraz zdolność do adaptacji i rozwijania się w wyniku doświadczania przeciwności. Narzędzie w wersji komputerowej składa się z 18 itemów. 

Narzędzia dedykowane są dla wielu specjalistów, których celem jest diagnoza cech osobowości osoby badanej. Wspomniane narzędzia z powodzeniem mogą także zostać wykorzystane przez psychologów klinicznych, psychologów transportu i innych diagnostów. Cechuje je krótki czas przeprowadzania, rzetelność oraz trafność wyników.